Alliantie Griekenland-Cyprus-Israël: een nieuwe as in het oostelijke Middellandse-Zeegebied

            Sinds het einde van de jaren 2000 zijn de betrekkingen tussen de westerse landen, Israël en Turkije om verschillende redenen gespannen geraakt. Ten eerste is de vooruitgang bij de onderhandelingen over de toetreding van Turkije tot de EU tot stilstand gekomen[1]. Voorts is de Cypriotische kwestie nog steeds niet opgelost na de categorische weigering van Turkije om de Griekse kant te erkennen en zijn militaire troepen uit het noordelijke (Turkse) deel van het eiland terug te trekken[2]. Ten slotte richt Turkije zich steeds meer tot Palestina, wat Israël ertoe brengt naar andere landen uit te kijken om zijn nationale belangen veilig te stellen[3].

            Als gevolg van de regionale spanningen hebben drie landen in het oostelijke Middellandse-Zeegebied - Griekenland, Cyprus en Israël - belangrijke militaire en energieallianties gesloten[4].

            In Griekenland hebben namelijk diverse luchtoefeningen plaatsgevonden waarbij de drie landen betrokken waren, waaronder INIOCHOS in april 2021[5]. Alle drie de landen zijn echter ook bezorgd over de energievoorziening[6]. De gasvoorraden in de Cypriotische en Israëlische wateren bieden een unieke kans, niet alleen om een alternatieve aanvoerroute te verzekeren voor die uit Rusland en Turkije met de Turkish Stream-pijpleiding, maar ook om de energieafhankelijkheid van deze twee voornoemde landen te verminderen[7]. Cyprus, Griekenland en Israël hebben immers onlangs een gaspijpleidingproject (East Med) ondertekend dat de gasvelden van het oostelijke Middellandse-Zeegebied niet alleen met Griekenland, maar ook met Italië (!) zou verbinden.[8]. Bovendien hebben de drie landen, om het elektriciteitsnet te verbeteren, besloten een onderzeese kabel aan te leggen die Israël via Cyprus met Griekenland zou verbinden[9]. Deze trilaterale projecten hebben de aandacht getrokken van de Europese Commissie, die ze als gunstig beschouwt voor Europa en zijn gas- en elektriciteitsvoorziening[10].

            Uiteraard zijn deze alliantie en haar regionale invloed ook onderworpen aan interne en lokale beperkingen. De Arabisch-Israëlische spanningen en de geopolitieke gevolgen daarvan op het internationale toneel hebben Griekenland en Cyprus ertoe gebracht afzonderlijke contacten te onderhouden met sommige buurlanden, zoals Libanon, Palestina, alsmede Egypte en Jordanië.[11]. De akkoorden van Abraham, alsook het PHILIA-forum en de Top van Paphos, hebben de Trilaterale Alliantie echter de gelegenheid geboden om haar geopolitieke netwerk in Europa en in het Midden-Oosten (Arabische Golflanden) uit te breiden[12].

            Gezien hun geografische ligging en hun potentieel als oost-west-mediterrane energiecorridor, kan de alliantie Griekenland-Cyprus-Israël het Westen een nieuw geopolitiek instrument in handen geven, en zelfs een nieuwe hoofdrolspeler worden op het internationale toneel in het oostelijke Middellandse-Zeegebied. De initiatieven van het bondgenootschap worden niet alleen gesteund door lidstaten van de EU zoals Frankrijk en Italië, maar trekken ook de aandacht en belangstelling aan de andere kant van de Atlantische Oceaan (VS).[13].

2021 Alle rechten voorbehouden door BRAUN