Migratiecrisis aan de Pools-Wit-Russische grens: een nieuw front tussen Rusland en Europa

            Na de Balkanroute is een nieuwe migratieroute naar West-Europa een punt van zorg aan het worden: die vanuit Wit-Rusland.

            Sinds de zomer van 2021 zijn Litouwse, Letse en Poolse grenswachten getuige geweest van een steeds grotere toestroom van migranten die illegaal hun grenzen overstaken[1]. Volgens de autoriteiten van de drie EU-lidstaten zijn de meeste migranten afkomstig uit het Midden-Oosten (Irak, Syrië, Jemen) en Afrika bezuiden de Sahara, en komen zij per vliegtuig vanuit Moskou of vanuit het Midden-Oosten in Belarus aan tegen prijzen die de duizenden dollars benaderen, met de hulp van Belarussische reisbureaus en autoriteiten die visa afgeven[2].

            De Europese landen veroordelen deze praktijken als een door Minsk georkestreerde "hybride oorlog", die erop gericht is de EU te destabiliseren. Dit is een reactie op de EU-sancties die zijn ingesteld nadat de verkiezingsprotesten van 2020 door de politie waren onderdrukt, en op de kaping van de Athene-Vilnius Ryanair-vlucht naar Minsk in mei 2021[3].

            Om de buitengrenzen van de EU te beschermen en deze migratiestromen in te dammen, hebben Letland en Litouwen de noodtoestand afgekondigd en zijn zij begonnen met de bouw van muren langs hun grenzen met Wit-Rusland[4]. Wat Polen betreft, hebben de autoriteiten niet alleen de noodtoestand afgekondigd in alle grensgemeenten met Belarus, maar ook de omheiningen versterkt, evenals de aanwezigheid van politie en leger langs de grenslijn (418 km)[5]. Polen heeft onlangs, net als Letland en Litouwen, zijn goedkeuring gehecht aan de bouw van een muur, die in december 2021 van start zal gaan[6].

            Er is ook militaire steun uit het buitenland, zoals uit Groot-Brittannië, dat een team van 10 soldaten stuurde om hun collega's bij de verkenning te ondersteunen[7]. Andere Europese landen, zoals de Tsjechische Republiek en Litouwen, hebben Polen onlangs hulp aangeboden[8].

            De buurlanden van Belarus beschikken over diplomatieke middelen om te trachten deze migratiecrisis te verlichten. De NAVO, de VS en de drie Baltische staten (Litouwen, Letland en Estland) hebben hun steun aan Polen betuigd[9]. De regeringen van Polen en de Baltische staten hebben humanitaire hulp aangeboden aan migranten die op Wit-Russisch grondgebied zijn gebleven[10].

          De migratiecrisis maakt ook deel uit van een zuiver geopolitieke context.

         Sinds de omstreden verkiezingen van 2020 zijn de betrekkingen tussen de EU en Wit-Rusland verslechterd, met de uitvoering van EU-sancties tegen Wit-Russische functionarissen[11]. In reactie daarop had president Loekasjenko besloten geen migranten meer te arresteren die Europa via Wit-Russisch grondgebied trachtten binnen te komen[12]. Tegelijkertijd hadden de strijdkrachten van Wit-Rusland en Rusland verschillende militaire oefeningen georganiseerd langs de grens met Polen en Litouwen, zoals ZAPAD[13]. Kort voor de confrontaties van 15-16 november 2021 bij de grensovergang Kuźnica vond een nieuwe verrassingsoefening plaats[14]. Talrijke getuigen van de grenswachten meldden de aanwezigheid van Wit-Russische of zelfs Russische commando's onder de migranten, die als burgers werden vastgehouden[15]. Op verschillende grensplaatsen werden Poolse politiemensen en militairen op verschillende manieren aangevallen: vernieling van omheiningen, gooien van projectielen, gebruik van verblindende lasers[16]enz.

            Achter de migratiecrisis gaan meer dan ooit desinformatie en politieke en mediadruk schuil[17]. De media worden steeds anti-Poolser, zoals eens te meer blijkt uit het geval van presentator Azarionok op de nationale zender CTV, het Wit-Russische equivalent van het Franse TF1 of het Belgische RTBF/VRT[18].

            De incidenten aan de Pools-Wit-Russische grens vormen dus niet alleen een migratiecrisis, maar ook een nieuw geostrategisch front tussen Rusland en Europa.

2021 Alle rechten voorbehouden door BRAUN